Otrzymanie darowizny to szczególna sytuacja prawna, która rodzi wiele pytań dotyczących możliwości dysponowania otrzymanym majątkiem. Jednym z najczęstszych jest kwestia sprzedaży darowanej rzeczy. Sprawdźmy, jakie są prawne możliwości i ograniczenia w tym zakresie oraz na co szczególnie należy zwrócić uwagę przy planowaniu sprzedaży przedmiotu otrzymanego w darowiźnie.
Czym jest darowizna w świetle prawa?
Darowizna stanowi szczególny rodzaj umowy cywilnoprawnej, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Jest to jednostronna czynność prawna, która musi zostać zaakceptowana przez obdarowanego. Kodeks cywilny definiuje darowiznę jako formę wzbogacenia obdarowanego kosztem majątku darczyńcy.
Umowa darowizny charakteryzuje się kilkoma kluczowymi cechami. Przede wszystkim musi być zawarta w formie aktu notarialnego, jeśli jej przedmiotem jest nieruchomość. W przypadku rzeczy ruchomych wystarczy umowa pisemna. Podobnie jak w przypadku dopisania współmałżonka do aktu notarialnego, darowizna wymaga dopełnienia określonych formalności prawnych.
Zasadnicza różnica między darowizną a sprzedażą polega na odpłatności. Sprzedaż zawsze wiąże się z otrzymaniem zapłaty za przekazany towar lub usługę. Darowizna natomiast jest całkowicie bezpłatna i nie może wiązać się z żadnym świadczeniem wzajemnym ze strony obdarowanego.
Sprzedaż przedmiotu otrzymanego w darowiźnie
Prawo polskie nie zabrania sprzedaży przedmiotów otrzymanych w darowiźnie. Obdarowany staje się pełnoprawnym właścicielem otrzymanej rzeczy i może nią swobodnie dysponować. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy w umowie darowizny zawarto specjalne klauzule ograniczające to prawo.
Sprzedaż darowanej rzeczy nie wymaga zgody darczyńcy ani informowania go o tym fakcie. Obdarowany jako właściciel może samodzielnie podejmować decyzje dotyczące otrzymanego majątku. Sytuacja jest podobna jak w przypadku sprzedaży części spadku, gdzie współspadkobiercy mają swobodę rozporządzania swoim udziałem.
Mimo braku formalnego obowiązku, poinformowanie darczyńcy o planowanej sprzedaży może być dobrym zwyczajem. Szczególnie w relacjach rodzinnych może to pomóc uniknąć nieporozumień i konfliktów. Jest to kwestia kultury osobistej i szacunku wobec darczyńcy.
Skutki podatkowe sprzedaży darowanej rzeczy
Sprzedaż przedmiotu otrzymanego w darowiźnie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wysokość podatku zależy od czasu, jaki upłynął między otrzymaniem darowizny a jej sprzedażą. Kluczowy jest tzw. okres karencji wynoszący 5 lat.
Jeśli sprzedaż nastąpi przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym otrzymano darowiznę, dochód ze sprzedaży podlega opodatkowaniu. Podstawę opodatkowania stanowi różnica między ceną sprzedaży a wartością rzeczy w momencie otrzymania darowizny. Stawka podatku wynosi 19%.
Istnieją pewne zwolnienia podatkowe, szczególnie w przypadku nieruchomości. Jeśli środki ze sprzedaży zostaną przeznaczone na własne cele mieszkaniowe w ciągu 2 lat od sprzedaży, można skorzystać ze zwolnienia z podatku. Wymaga to jednak spełnienia określonych warunków i odpowiedniego udokumentowania wydatków.
Szczególne przypadki i ograniczenia
Darowizna z poleceniem lub warunkiem stanowi szczególny przypadek. Darczyńca może nałożyć na obdarowanego określone zobowiązania, które muszą zostać spełnione. W takiej sytuacji sprzedaż przedmiotu darowizny może być ograniczona lub uzależniona od wykonania polecenia.
W przypadku odwołania darowizny sytuacja prawna się komplikuje. Darczyńca może żądać zwrotu przedmiotu darowizny w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego. Jeśli rzecz została już sprzedana, darczyńca może żądać zwrotu jej równowartości. Sytuacja jest podobna jak w przypadku zaniedbywania nieruchomości przez współwłaściciela, gdzie również mogą pojawić się roszczenia.
Darowizny między członkami rodziny podlegają szczególnym regulacjom podatkowym. Najbliższa rodzina może skorzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn, ale musi dopełnić określonych formalności. W przypadku późniejszej sprzedaży darowanej rzeczy nadal obowiązują standardowe zasady dotyczące podatku dochodowego.
